แนะนำวิธีการดูแลรักษางานศิลปะให้อยู่ได้ยาวนาน

แนะนำวิธีการดูแลรักษางานศิลปะให้อยู่ได้ยาวนาน

WIJIT

16 ม.ค. 2568
149

การดูแลรักษางานศิลปะเป็นเรื่องที่หลายคนอาจมองข้าม แต่คุณเคยคิดไหมว่างานศิลปะทุกชิ้นไม่ใช่แค่สิ่งที่สวยงามให้เราได้ชื่นชม แต่ยังเป็น มรดกทางวัฒนธรรม ที่บอกเล่าเรื่องราว ความคิดสร้างสรรค์ และอารมณ์ของผู้คนในยุคสมัยนั้น ๆ ลองจินตนาการดูว่า หากเราไม่ใส่ใจดูแล ผลงานที่ทรงคุณค่าเหล่านี้อาจสูญหายหรือเสื่อมสภาพจนไม่เหลือความงามดั้งเดิม

การดูแลรักษาอย่างถูกวิธีจึงไม่ใช่แค่การรักษาสิ่งของ แต่คือการรักษาความทรงจำและคุณค่าที่มนุษยชาติได้สร้างขึ้น เพื่อส่งต่อให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และสัมผัสความมหัศจรรย์ของศิลปะในแบบที่เรามีโอกาสได้เห็นในวันนี้ บทความนี้จึงจะมาแนะนำวิธีการดูแลรักษางานศิลปะ และวิธีป้องกันงานศิลปะให้อยู่ยาวนานขึ้น จะต้องทำอย่างไร มาดูกัน

ปัจจัยที่อาจทำลายงานศิลปะของคุณ

ปัจจัยที่อาจทำลายงานศิลปะของคุณ และวิธีป้องกัน

งานศิลปะเปราะบางกว่าที่เราคิด ทั้งความชื้น อากาศ หรือแม้แต่การสัมผัสด้วยมือ ล้วนเป็นภัยที่ค่อย ๆ ทำลายความงามและคุณค่าของผลงานเหล่านี้ ลองมาดูกันว่าภัยเหล่านี้มีอะไรบ้าง และเราจะป้องกันได้อย่างไร

  • ความชื้นและอุณหภูมิ ลองนึกถึงภาพวาดสวย ๆ ที่ค่อย ๆ เปลี่ยนไปเมื่อเวลาเปลี่ยน ความชื้นสูงอาจทำให้เกิดเชื้อรา หรือสีบนภาพอาจแตกเพราะอากาศแห้งเกินไป อีกทั้งแสงแดดและความร้อนยังทำให้สีซีดจางจนหมดเสน่ห์อีกด้วย
    วิธีป้องกัน เก็บงานศิลปะในห้องที่มีความชื้นและอุณหภูมิคงที่ หลีกเลี่ยงการวางใกล้หน้าต่างที่แสงแดดส่องถึง
  • มลภาวะและสิ่งสกปรก ฝุ่น ควัน และมลภาวะในอากาศ อาจดูไม่เป็นอันตราย แต่เมื่อสะสมไปเรื่อย ๆ สีที่เคยสดใสจะดูหมองคล้ำ งานศิลปะที่เคยงดงามอาจเต็มไปด้วยคราบสกปรก
    วิธีป้องกัน ใช้ผ้าสะอาดหรือแปรงขนนุ่มปัดฝุ่นอย่างเบามือ และควรหลีกเลี่ยงการวางงานศิลปะในที่ที่มีฝุ่นเยอะ แต่หากคุณชอบความคลาสสิก อยากให้ผลงานศิลปะมีความเก่า ยิ่งเก่ายิ่งเก๋ แบบนั้นก็ถือว่าไม่เป็นปัญหา
  • การจัดเก็บและการเคลื่อนย้าย การจัดเก็บงานศิลปะในพื้นที่ที่ไม่เหมาะสม เช่น พื้นที่ชื้นหรือแสงแดดส่องถึงโดยตรง อาจเร่งให้งานศิลปะเสื่อมสภาพได้เร็วขึ้น นอกจากนี้ การเคลื่อนย้ายที่ไม่ระมัดระวัง อาจทำให้ชิ้นงานแตกหัก ฉีกขาด หรือเสียหายได้
    วิธีป้องกัน ใช้กล่องหรือวัสดุป้องกันพิเศษในการเก็บหรือขนย้าย และเลือกสถานที่จัดเก็บที่แห้งและไม่มีแสงแดดส่อง
  • แมลงและสัตว์ แมลงอย่างปลวก มอด หรือแม้แต่หนู ศัตรูตัวฉกาจที่สร้างความปวดหัวมากที่สุด เพราะสัตว์พวกนี้สามารถทำลายวัสดุธรรมชาติในงานศิลปะได้ เช่น งานไม้ ผ้า หรือกระดาษ
    วิธีป้องกัน ตรวจสอบพื้นที่จัดเก็บอยู่เสมอ และใช้วัสดุห่อหุ้มที่ป้องกันแมลง เช่น พลาสติกชนิดพิเศษ
  • การสัมผัส บางครั้ง การจับต้องงานศิลปะโดยตรงก็เป็นอันตรายได้เช่นกัน เช่น น้ำมันบนผิวหนังอาจทำให้สีบนภาพเสื่อม หรือการทำความสะอาดผิดวิธีอาจทำให้ชิ้นงานเสียหาย หรือแม้แต่การสัมผัสแล้วทำให้พลาดทำงานศิลปะตกแต่ง
    วิธีป้องกัน หากต้องจับชิ้นงาน ควรสวมถุงมือ และหากเป็นการประติมากรรม ควรวางไว้ในตู้โชว์ที่ไม่สามารถสัมผัสได้โดยตรง
  • ภัยธรรมชาติ เพราะภัยธรรมชาติสามารถเกิดขึ้นได้ตลอดเวลา เช่น น้ำท่วม ไฟไหม้ หรือแผ่นดินไหว อาจทำให้งานศิลปะสูญเสียไปอย่างถาวร หากไม่มีการป้องกันที่ดี
    วิธีป้องกัน การป้องกันที่ดีที่สุดคือการเตรียมตัว ควรเก็บงานศิลปะในสถานที่ที่มีมาตรการป้องกันภัย เช่น ตู้กันน้ำ หรือการวางแผนจัดเก็บในพื้นที่ปลอดภัย
ปัญหาที่พบบ่อยในการดูแลรักษางานศิลปะ

ปัญหาที่พบบ่อยในการดูแลรักษางานศิลปะ

การดูแลรักษางานศิลปะให้อยู่ในสภาพดีและคงคุณค่าไว้นาน ๆ ไม่ใช่เรื่องง่ายเสมอไป เพราะต้องใส่ใจรายละเอียดและมีความรู้ที่ถูกต้อง หลายครั้งคนดูแลงานศิลปะอาจเจอปัญหาที่ไม่ได้คาดคิดมาก่อน ไม่ว่าจะมาจากสิ่งแวดล้อม การจัดเก็บที่ผิดวิธี หรือความไม่เข้าใจในการดูแลงานศิลปะอย่างเหมาะสม ลองมาดูกันว่าปัญหาที่มักพบมีอะไรบ้างบ่อย ๆ และจะแก้ไขได้อย่างไร

  • ขาดความรู้ในการดูแลงานศิลปะ หนึ่งในปัญหาที่พบบ่อยที่สุดคือผู้ดูแลงานศิลปะขาดความรู้หรือความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับวิธีการดูแลงานศิลปะแต่ละประเภท เช่น การรักษาสีไม่ให้ซีดจาง หรือการป้องกันเชื้อราบนวัสดุธรรมชาติ การไม่มีความรู้ในด้านนี้จึงนำไปสู่ปัญหาในการดูแลงานศิลปะ เช่น การทำความสะอาดด้วยสารเคมีที่ไม่เหมาะสม หรือการจัดเก็บในสภาพแวดล้อมที่ทำให้ชิ้นงานเสื่อมสภาพได้เร็วขึ้น
  • สิ่งอำนวยความสะดวกในการดูแลงานศิลปะ ผู้ดูแลงานศิลปะขาดแคลนสิ่งอำนวยความสะดวก เช่น ระบบควบคุมอุณหภูมิและความชื้น ตู้จัดเก็บที่ปลอดภัย หรืออุปกรณ์สำหรับเคลื่อนย้ายชิ้นงานที่เปราะบาง ที่เป็นสิ่งสำคัญในการดูแลงานศิลปะ ซึ่งส่งผลให้ชิ้นงานเสี่ยงต่อความเสียหาย เช่น การเกิดเชื้อรา การแตกร้าว หรือการซีดจางของสี การลงทุนในสิ่งอำนวยความสะดวกที่เหมาะสมจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการดูแลรักษางานศิลปะในระยะยาว
  • งบประมาณในการสร้างสถานที่ดูแลศิลปะ การสร้างสถานที่สำหรับจัดเก็บและจัดแสดงงานศิลปะ เช่น พิพิธภัณฑ์หรือห้องจัดเก็บพิเศษ ต้องใช้งบประมาณที่สูง ทั้งในด้านการก่อสร้าง การติดตั้งระบบควบคุมสภาพแวดล้อม และการจ้างบุคลากรที่มีความรู้เฉพาะทาง ปัญหาด้านงบประมาณมักเป็นอุปสรรคใหญ่สำหรับองค์กรหรือบุคคลที่ดูแลงานศิลปะ
วิธีการดูแลรักษางานศิลปะให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์

วิธีการดูแลรักษางานศิลปะให้อยู่ในสภาพสมบูรณ์

อย่างที่ทราบกันดีว่างานศิลปะไม่ใช่แค่ของสวยงาม แต่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่มีคุณค่าทางจิตใจและประวัติศาสตร์ การดูแลรักษางานศิลปะอย่างเหมาะสมจึงสำคัญมาก ไม่ว่าจะเป็นภาพวาด ประติมากรรม หรือวัตถุศิลป์อื่น ๆ ทุกชิ้นต้องการการดูแลที่เหมาะสมกับวัสดุและสภาพแวดล้อม

  • การทำความสะอาด
    • เริ่มจากตรวจสอบสภาพของงานศิลปะ เช่น มีร่องรอยความเสียหายหรือไม่เริ่มจากตรวจสอบสภาพของงานศิลปะ เช่น มีร่องรอยความเสียหายหรือไม่
    • ใช้แปรงขนนุ่มหรือผ้าสะอาดปัดฝุ่นเบา ๆ หลีกเลี่ยงการใช้น้ำหรือสารเคมีที่อาจทำให้วัสดุเสียหาย
    • ทำความสะอาดในพื้นที่ที่ไม่มีฝุ่นและควบคุมความชื้นทำความสะอาดในพื้นที่ที่ไม่มีฝุ่นและควบคุมความชื้น
    • หากเป็นงานที่มีมูลค่าสูงหรือเปราะบาง ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ เพราะงานศิลปะของคุณอาจเสียหายได้
  • การจัดเก็บงานศิลปะและสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
    • ภาพวาด ควรเก็บในห้องที่ควบคุมความชื้นและอุณหภูมิ เพื่อป้องกันการแตกร้าวและเชื้อรา
    • ประติมากรรม หลีกเลี่ยงความชื้นสูงและแสงแดดโดยตรง เพื่อป้องกันสนิมหรือการผุกร่อน และที่สำคัญ ควรคำนึงถึงสถานที่ที่จะต้องพ้นจากมือเด็กด้วย
    • ใช้วัสดุห่อหุ้มที่เป็นพลาสติกชนิดพิเศษเพื่อความทนทาน และหลีกเลี่ยงการวางชิ้นงานซ้อนกัน
  • การป้องกันศัตรูพืช 
    • เก็บงานศิลปะในพื้นที่ที่แห้งและมีการระบายอากาศดีเก็บงานศิลปะในพื้นที่ที่แห้งและมีการระบายอากาศดี
    • ใช้วัสดุห่อหุ้มที่ช่วยป้องกันแมลง เช่น พลาสติกชนิดพิเศษ
    • ตรวจสอบพื้นที่จัดเก็บเป็นประจำ หากพบร่องรอยแมลง ควรดำเนินการกำจัดทันที
  • การขนย้ายงานศิลปะ
    • ประเมินลักษณะของชิ้นงานก่อนการขนย้าย เช่น งานวาดหรือประติมากรรม
    • ใช้วัสดุป้องกันหรือวัสดุกันกระแทก เช่น โฟม หรือบับเบิลเพื่อรองรับงานระหว่างการขนย้าย
    • เลือกกล่องบรรจุที่ออกแบบมาเฉพาะสำหรับงานศิลปะ และติดป้ายคำเตือนชัดเจน
    • ใช้ทีมงานที่มีประสบการณ์ในการขนย้าย

งานศิลปะไม่ได้เป็นเพียงสิ่งของที่สวยงาม แต่คือ มรดกทางวัฒนธรรม และ ความคิดสร้างสรรค์ ที่สะท้อนถึงเรื่องราวและอารมณ์ของยุคสมัย ทุกชิ้นงานไม่ว่าจะเป็นภาพวาด ประติมากรรม หรือวัตถุที่ละเอียดอ่อน ล้วนต้องการการดูแลที่เหมาะสม ถ้าเรามีความรู้เกี่ยวกับการดูแลรักษางานศิลปะอย่างถูกต้อง งานศิลปะเหล่านี้จะยังคงอยู่เป็นแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นหลังสืบไป


บทความใกล้เคียง

ทั้งหมด